Diş çürüğü nedir?

Diş çürüğü, karbonhidratların bakteri plağı içerisindeki mikroorganizmalar tarafından parçalanmasıyla oluşan organik asitin diş sert dokularında meydana getirdiği demineralizasyondur.

​

Çürüğün gelişiminde rol oynayan faktörler nelerdir?

1. ·         Dişlerin çürüğe yatkın olması

2. ·         Çürük yapıcı bakterilerin varlığı (mikroorganizmalar)

3. ·         Diyetteki karbonhidratlar (şeker)

4. ·         Gıdaların ağızda kalma süresi

​

Bu faktörlerin birinin yokluğunda çürüğün oluşması mümkün müdür?

Bu faktörlerin birinin yokluğunda çürüğün oluşması mümkün değildir. Diş çürüğü çok kısa olarak şu formül ile matematiksel olarak özetlenebilir:

​

DİŞ x MİKROORGANİZMA x ÇÜRÜK YAPICI BESİNLER x SÜRE = ÇÜRÜK

​

Bu faktörlerden birinin olmaması halinde denkleme göre çürük değeri de ‘sıfır’ olmaktadır. Bu ise çürüğün kesinlikle gelişmemesi demektir. Genetik faktörlerin etkisi olmasına rağmen diş çürüğü esas olarak çevre koşullarından etkilenen kazanılmış bir hastalıktır.

​

Dişin çürüğe yatkın olması ne demektir?

Çürüğün oluşması için öncelikle ağız içinde çürüğe hassas bir dişin bulunması gerekir. Dişlerin çürüğe karşı duyarlılığını arttıran birçok faktör vardır.

1. ·         Derin pit ve fissürlerle, geniş ve düz aproksimal kontakt bölgeleri: Bu tür anatomik ve morfolojik biçimler dişlerin çürüğe yatkınlığını büyük ölçüde arttırırlar.

2. ·         Dental arkta çapraşıklığa neden olan anormal sıralanmalar nedeni ile hijyenin sağlanamaması: Diş yüzeyleri ile dişler arasındaki bölgelerin iyi temizlenememesi dişler üzerinde plak birikimine neden olarak çürük olasılığını arttırırlar.

3. ·         Matriks formasyonu ve mineralizasyon sırasında hipoplazi veya hipokalsifikasyon oluşmasına neden olan eksiklikler ve olgunlaşması sırasında mine yüzeyinde flor iyon alımının yetersiz olması:

4. ·         Erüpsiyondan sonra geçen sürenin etkisi: Yeni süren dişler tam olgunlaşmamıştır ve bu nedenle çürüğe duyarlıdırlar.

​

Bakteri plağı nedir?

Çürüğün oluşabilmesi için sadece dişlerin çürüğe yatkın olması yeterli değildir. Ağız içinde karyojenik (çürük yapıcı) mikroorganizmaların da bulunması gereklidir. Bu mikroorganizmalar ‘dental plak’ denilen koloniler içinde yaşarlar. Diş plağının esas yapısını bakteriler, bazı bakteri ürünleri, tükürük glikoproteinleri, epitel hücreleri, gıda artıkları oluşturur. Dişlerin tükürük akışı ile ve dil, dudak, yanak tarafından mekaniksel olarak temizlenemeyen yüzeylerine yerleşen beyaz-sarı veya beyaz-gri renkli organik yığıntılardan oluşan diş plağı yumuşak ve kalsifiye olmamıştır.

​

Hangi besinler daha çok çürük yapıcıdır?

Alınan karbonhidratların tipi de diş çürüğünün meydana gelişinde son derece önemlidir. Glukoz, fruktoz, sükroz gibi basit şekerler çok hızlı metabolize edildikleri için diş çürüğünün meydana gelmesinde daha etkiliyken, nişasta daha zor metabolize edilmesi nedeniyle çürükten daha az sorumludur.

​

Diş çürüklerinin oluşmasında besinlerin ağızda kalma süresi ne şekilde etkili olur?

Karbonhidratlar yumuşak olma özelliği ve diş üzerindeki retansiyon bölgelerine kolayca yapışıp kalabilecek özellikte olduklarından ağız içi ortamda uzun süre kalırlar. Bu nedenle karbonhidrattan zengin gıda alımı çürük insidansını arttırır. Bunun yanısıra karbonhidrat türü yiyeceklerin alınım sıklığının da çürükte önemli rolü vardır. Yapılan çalışmalar plak pH’sının karbonhidrat alınımından 30 dakika süre ile karyojenik (çürük yapıcı) seviyede kaldığını göstermiştir. Buna göre öğün aralarında atıştırma şeklinde tekrarlayan karbonhidrat alınımı diş yüzeyinde asit ortam oluşturabilir.